Uluslararası araştırma kuruluşu Climate Central bilim insanları tarafından, günlük yerel sıcaklık ilişkilendirme sistemleri İklim Değişim Endeksi (CSI) kapsamında, bu yaz Türkiye’de iklim değişikliğinin aşırı sıcaklar üzerindeki etkisini ve sıcaklardan etkilenen nüfus analiz edildi.
Nuran Erkul Kaya’nın haberine göre, Türkiye bu yaz 1970'den beri görülen en sıcak yaz olarak kayıtlara geçerken, 76 milyon insan bu dönemde iklim değişikliğinin yol açtığı ve insan sağlığı için potansiyel riskli kabul edilen en az 30 günlük aşırı sıcaklıklara maruz kaldı. Dünyada fosil yakıt kullanımından kaynaklanan iklim değişikliğinin, günlük sıcaklık değerlerini nasıl değiştirdiğini ölçümleyen İklim Değişim Endeksi’nin (CSI’ın) merkezi sıfır olarak alınmaktadır. Bir bölgedeki sıcaklık değeri için CSI seviyesinin sıfır olması, insan faaliyetlerinden kaynaklanan iklim değişikliğinin sıcaklık üzerinde tespit edilebilir bir etkisi olmadığını göstermektedir. Pozitif CSI seviyeleri (1-5), sıcaklıklarda iklim değişikliğinin tespit edilebilir etkisi olduğu anlamına gelmektedir. CSI 1 seviyesi, iklim değişikliğinin tespit edilebilir etkisi olduğu ve bu nedenle sıcaklığın normalden yüksek olması ihtimalinin 1,5 kat daha fazla olduğunu göstermektedir. CSI 2 ve üstü seviyeler, sıcaklık değerlerinin normalden daha yüksek seyretmesi olasılığının 2 kat veya 3 kat daha fazla olduğuna işaret etmektedir.
Climate Central'ın AA muhabiriyle paylaştığı analize göre, Haziran-Ağustos döneminde Türkiye'de 76 milyon insan (nüfusun yüzde 88'i) iklim değişikliği nedeniyle en az üç kat daha (CSI 3 seviyesi) olası hale gelen ve insan sağlığı için riskli olarak kabul edilen en az 30 günlük aşırı sıcaklara maruz kaldı. Mersin, Adana, Denizli, Diyarbakır ve İzmir, iklim değişikliğinin yol açtığı yüksek sıcaklardan en uzun süre etkilenen şehirler oldu. Bu dönemde Mersin 90 gün, Adana 82 gün, Denizli 75 gün, Diyarbakır 71 gün ve İzmir 53 gün boyunca CSI 3 ve üzeri seviye sıcaklıkların etkisinde kaldı. Bu sıcaklıklar İstanbul'da ise 47, Bursa'da 46, Konya ve Balıkesir'de 44, Ankara'da 41, Samsun'da 31 ve Kayseri'de 17 gün boyunca etkisini hissettirdi. Analize göre Türkiye, büyük ölçüde iklim değişikliğinin etkisiyle en az 1970’den beri en sıcak Haziran-Ağustos dönemini yaşadı. Ortalama sıcaklıklar yılın bu dönemi için normalden 2 derece daha sıcaktı. Bu üç ay boyunca, Türkiye'de iklim değişikliği nedeniyle normalin üstünde sıcaklıklar görülme ihtimalinin en az üç kat arttığı yönünde değerler kaydedildi.
Dünyada bu dönemde 72 ülkede iklim değişikliğinin etkisiyle 1970'den beri en sıcak yaz kayıtlara geçti. 72 ülke en sıcak yazı yaşadı, dünyada 2 milyar insan aşırı sıcaklardan etkilendi. Haziran-Ağustos döneminde dünyada 2 milyar insan, iklim değişikliğinden kaynaklanan ve insan sağlığını tehdit eden en az 30 gün süreli yüksek sıcaklara maruz kaldı. Bu da dünyada her dört kişiden birinin aşırı sıcakların etkisinde kaldığı anlamına gelmektedir.
Dünyada kayıtlardaki en sıcak gün olan 22 Temmuz'da 3,6 milyar insan (küresel nüfusun yüzde 45'i) CSI 3 ve daha yüksek seviyede sıcaklığa maruz kalırken, küresel sıcaklıkların zirve yapmasıyla 13 Ağustos'ta 4,1 milyar insan aşırı sıcak havayla karşı karşıya kaldı. Yunanistan, Çin, Japonya, Suudi Arabistan, Slovakya, Sırbistan, Romanya, Moldova, Güney Kore, Katar, İran, Macaristan, Mısır, Kamerun ve Hırvatistan dahil dünyanın her bölgesinden ülkeler aşırı sıcaklara maruz kalan ülkeler arasında yer aldı. Kuzey yarımkürede 180 şehir Haziran-Ağustos döneminde en az bir aşırı sıcak hava dalgası yaşadı. Bu sıcak hava dalgalarının yaşanma olasılığı özellikle kömür, petrol ve gaz kullanımının yol açtığı kirlilik nedeniyle 21 kat arttı. Climate Central Başkan Yardımcısı Andrew Pershing, iklim değişikliğinin yol açtığı yüksek sıcaklıkların yaz dönemi boyunca dünya genelinde milyarlarca insanın sağlığını tehlikeye attığını belirterek, “Hiçbir bölge, ülke ya da şehir fosil yakıtların yarattığı ölümcül tehditlere karşı güvende değil.” uyarısında bulundu.
Nullis ve WMO'da iklim uzmanı olarak görev yapan Jose Alvaro, Birleşmiş Milletler Cenevre Ofisi'nin haftalık basın toplantısındaki değerlendirmede ; "Temmuz boyunca aşırı sıcaklık yüz milyonlarca insanı etkiledi." ifadelerini kullandı. Nullis, dünyanın en sıcak gününün 22 Temmuz olarak kayıtlara geçtiğini belirtti. Nullis, Haziran 2023 ile Haziran 2024 arasında küresel ortalama sıcakların art arda rekor kırarak kayıtlara geçtiğini ve geçen yıl her kıtada yaygın, yoğun ve uzun süreli sıcak hava dalgalarının yaşandığını belirtti. (Kaynak: Uluslararası araştırma kuruluşu Climate Central, AA’dan Nuran Erkul Kaya’nın haberi)
